Πολλοί άνθρωποι παραπονούνται ότι κάτι πάει στραβά στη ζωή τους ή μέσα τους και ότι δεν αισθάνονται όμορφα, χωρίς όμως να μπορούν να προσδιορίσουν τι ακριβώς είναι αυτό που νιώθουν ή τι είναι αυτό που φταίει για την αρνητική τους διάθεση.
Το παράξενο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι αυτή η αίσθηση δεν προκύπτει μόνο όταν κανείς βιώνει μια δύσκολη περίοδο στη ζωή του, αλλά και όταν όλα πάνε καλά και δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος για να αισθάνεται το άτομο άσχημα. Κι όμως, αισθάνεται ανεξήγητα άσχημα! Πολλοί άνθρωποι το περιγράφουν ως μια αίσθηση ότι «κάτι πάει στραβά», «ένας γενικός εκνευρισμός», μια «κακή διάθεση χωρίς λόγο». Όλες αυτές οι περιγραφές έχουν στη βάση τους έναν κοινό παρονομαστή: τοξικά συναισθήματα που δηλητηριάζουν τη ζωή του ανθρώπου και δεν του επιτρέπουν να χαρεί. Παράλληλα, αυτά τα τοξικά συναισθήματα δεν επιτρέπουν στο άτομο να χαρεί και του δημιουργούν την αίσθηση της τελμάτωσης. Ποια είναι τα τοξικά συναισθήματα; Ο θυμός είναι ίσως το νούμερο ένα τοξικό συναίσθημα που βασανίζει τους ανθρώπους. Ο θυμός μπορεί να στρέφεται εξωτερικά, προς άλλους ανθρώπους ή καταστάσεις, και το θυμωμένο άτομο κατηγορεί άλλους για τις δυσκολίες του ή τους προσάπτει ευθύνες για την τωρινή του κατάσταση. Ακόμα, ο θυμός μπορεί να στρέφεται εσωτερικά, σαν αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας και αδυναμίας του ατόμου να ανταπεξέλθει στις καταστάσεις της ζωής. Ο χρόνιος θυμός είναι και ο πιο ύπουλος, γιατί δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη κατάσταση που τον έχει πυροδοτήσει, αλλά πρόκειται για συσσωρευμένο αρνητισμό. Με άλλα λόγια, ο φυσιολογικός θυμός δημιουργείται ως συνέπεια κάποιου αρνητικού που συμβαίνει στη ζωή του ανθρώπου, ο οποίος αντιδρά με θυμό. Όταν υπάρχει μια τέτοια ένα-προς-ένα αναλογία είναι πιο εύκολο να διαχειριστεί κανείς αυτό το συναίσθημα, γιατί ξέρει τι το προκάλεσε και έχει μια εξήγηση για την κακή του διάθεση. Όταν όμως ο θυμός είναι διάχυτος, γενικός και αόριστος και χωρίς συγκεκριμένο αντικείμενο, συνήθως είναι βαθιά ριζωμένος σε γεγονότα και πρόσωπα του παρελθόντος και γι” αυτό ξεριζώνεται και δυσκολότερα. Η αίσθηση ή φόβος απώλειας ελέγχου είναι ένα άλλο τοξικό συναίσθημα. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο αισθάνεται ότι δεν έχει τον έλεγχο της ζωής του, ότι άγεται και φέρεται από διάφορες καταστάσεις χωρίς να έχει τη δύναμη να αλλάξει τη ροή των γεγονότων. Έτσι, το άτομο καθηλώνεται από το φόβο ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει μια κατάσταση, και λυγίζει κάτω από το βάρος του τοξικού αυτού συναισθήματος. Πράγματι, βέβαια, υπάρχουν γεγονότα τα οποία δεν μπορούμε να προβλέψουμε ή να ελέγξουμε (θάνατος, ασθένεια, άτυχες συγκυρίες), όμως μπορούμε να ελέγχουμε τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσουμε πρακτικά και συναισθηματικά. Τοξικό συναίσθημα είναι και η αίσθηση του ατόμου ότι το χειραγωγούν άλλοι και δεν του επιτρέπουν να έχει την ευθύνη της δικής του ζωής. Όταν κάποιος αισθάνεται ότι δεν έχει πρωτοβουλία, δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις σχετικά με τις επιθυμίες του και δεν χαράσσει ο ίδιος το μονοπάτι της ζωής του, κατακλύζεται από τοξικά συναισθήματα τα οποία τον μπλοκάρουν ακόμα χειρότερα. Η αυτολύπηση συγκαταλέγεται επίσης στα τοξικά συναισθήματα, διότι είναι μια περιοριστική στάση ζωής που επιδεινώνει την αρνητική διάθεση του ατόμου, ενώ παράλληλα το εμποδίζει να δει τον εαυτό του από μια πιο θετική σκοπιά και να θέσει σε λειτουργία τα θετικά του στοιχεία. Ο άνθρωπος που λυπάται τον εαυτό του βλέπει μόνο τα ελαττώματά του και δεν μπορεί να αποτιμήσει τα προτερήματά του. Το αποτέλεσμα είναι ότι έχει μια διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού του και το τοξικό συναίσθημα ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι για να αλλάξει την ψυχική του κατάσταση και τη ζωή του. Η ζήλια γι” αυτούς που έχουν όσα το άτομο δε διαθέτει ή η ζήλια γι” αυτά που θα ήθελε κανείς να έχει και δεν έχει είναι ένα ακόμα τοξικό συναίσθημα. Πολλές φορές ο άνθρωπος που ζηλεύει το κάνει από κεκτημένη ταχύτητα, δηλαδή με ασυνείδητο τρόπο, συγκρίνοντας τον εαυτό του με άλλους -και πάντα βγάζοντας τον εαυτό του ζημιωμένο. Οι άνθρωποι που αισθάνονται ζήλια σπάνια εκτιμούν τον εαυτό τους και αυτά που έχουν και διέπονται από την αίσθηση του ανικανοποίητου. Ξεκινάνε το κυνήγι του «καλύτερου» -οτιδήποτε και αν είναι αυτό- που έχουν ή είναι οι άλλοι, χωρίς αποτίμηση των δικών τους θετικών. Το αποτέλεσμα είναι ότι δηλητηριάζουν τη ζωή τους, αφού είναι καθηλωμένοι στη ζήλια και σπάνια προχωρούν να κατακτήσουν αυτό που επιθυμούν. Από πού προέρχονται τα τοξικά συναισθήματα; Αν προσέξει κανείς το καθένα από τα παραπάνω τοξικά συναισθήματα, που αποτελούν μάστιγες της ψυχολογικής ζωής, θα διαπιστώσει ότι όλα έχουν έναν κοινό παρονομαστή: προέρχονται από τον τρόπο σκέψης του ανθρώπου! Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, όλα τα παραπάνω τοξικά συναισθήματα είναι προϊόν σκέψης και δεν αποτελούν μια αυθόρμητη αντίδραση του οργανισμού (π.χ. φόβος μπροστά σε ένα φίδι) ή μια φυσική ανάγκη (π.χ. πείνα ή δίψα). Η σκέψη του ανθρώπου μπορεί να γίνει σύμμαχος ή εχθρός του. Στην περίπτωση των τοξικών συναισθημάτων το άτομο κάνει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω λάθη στον τομέα της σκέψης, η οποία τα δημιουργεί: Συγκρίνει τον εαυτό του με άλλους, όπου ο άλλος πάντα υπερτερεί Επιμένει στο παρελθόν (καλό ή κακό) και δεν επεξεργάζεται το παρόν Εμμένει στα λάθη της πατρικής του οικογένειας, θεωρώντας τα τροχοπέδη στην προσωπική του εξέλιξη (χωρίς να κάνει κάτι για να ξεφύγει από αυτά) Υιοθετεί τη διπολική σκέψη του στυλ άσπρο-μαύρο, αδυνατώντας να αντιληφθεί και τις ενδιάμεσες αποχρώσεις Δεν αντιλαμβάνεται την πιθανότητα να κάνει κάτι το ίδιο προκειμένου να αναστρέψει μια κατάσταση και να βοηθήσει τον εαυτό του Επιμένει σε αρνητικά στοιχεία και δεν μπορεί να κινητοποιήσει τις εσωτερικές θετικές του δυνάμεις Η λύση Όταν κάποιος βιώνει τοξικά συναισθήματα στη ζωή του και αισθάνεται μπλοκαρισμένος καλό είναι να κάνει στον εαυτό του ένα μεγάλο δώρο: να απαλλαγεί από αυτά και να τα αντικαταστήσει με θετικά συναισθήματα. Βέβαια, κάτι τέτοιο ακούγεται εύκολο στα λόγια, ενώ το πέρασμα στην πράξη είναι πιο δύσκολο. Η συμβολή του ψυχολόγου και της ψυχοθεραπείας είναι όμως καθοριστική: όταν το άτομο αποφασίσει να δουλέψει με έναν ειδικό πάνω στον τρόπο με τον οποίο βλέπει τα πράγματα και αλλάξει τη δομή της σκέψης του, τότε εύκολα μπορεί να απαλλαγεί από τα τοξικά συναισθήματα και να προχωρήσει στη ζωή του και τις σχέσεις του. karfitsa.gr
Via
Το παράξενο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι αυτή η αίσθηση δεν προκύπτει μόνο όταν κανείς βιώνει μια δύσκολη περίοδο στη ζωή του, αλλά και όταν όλα πάνε καλά και δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος για να αισθάνεται το άτομο άσχημα. Κι όμως, αισθάνεται ανεξήγητα άσχημα! Πολλοί άνθρωποι το περιγράφουν ως μια αίσθηση ότι «κάτι πάει στραβά», «ένας γενικός εκνευρισμός», μια «κακή διάθεση χωρίς λόγο». Όλες αυτές οι περιγραφές έχουν στη βάση τους έναν κοινό παρονομαστή: τοξικά συναισθήματα που δηλητηριάζουν τη ζωή του ανθρώπου και δεν του επιτρέπουν να χαρεί. Παράλληλα, αυτά τα τοξικά συναισθήματα δεν επιτρέπουν στο άτομο να χαρεί και του δημιουργούν την αίσθηση της τελμάτωσης. Ποια είναι τα τοξικά συναισθήματα; Ο θυμός είναι ίσως το νούμερο ένα τοξικό συναίσθημα που βασανίζει τους ανθρώπους. Ο θυμός μπορεί να στρέφεται εξωτερικά, προς άλλους ανθρώπους ή καταστάσεις, και το θυμωμένο άτομο κατηγορεί άλλους για τις δυσκολίες του ή τους προσάπτει ευθύνες για την τωρινή του κατάσταση. Ακόμα, ο θυμός μπορεί να στρέφεται εσωτερικά, σαν αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας και αδυναμίας του ατόμου να ανταπεξέλθει στις καταστάσεις της ζωής. Ο χρόνιος θυμός είναι και ο πιο ύπουλος, γιατί δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη κατάσταση που τον έχει πυροδοτήσει, αλλά πρόκειται για συσσωρευμένο αρνητισμό. Με άλλα λόγια, ο φυσιολογικός θυμός δημιουργείται ως συνέπεια κάποιου αρνητικού που συμβαίνει στη ζωή του ανθρώπου, ο οποίος αντιδρά με θυμό. Όταν υπάρχει μια τέτοια ένα-προς-ένα αναλογία είναι πιο εύκολο να διαχειριστεί κανείς αυτό το συναίσθημα, γιατί ξέρει τι το προκάλεσε και έχει μια εξήγηση για την κακή του διάθεση. Όταν όμως ο θυμός είναι διάχυτος, γενικός και αόριστος και χωρίς συγκεκριμένο αντικείμενο, συνήθως είναι βαθιά ριζωμένος σε γεγονότα και πρόσωπα του παρελθόντος και γι” αυτό ξεριζώνεται και δυσκολότερα. Η αίσθηση ή φόβος απώλειας ελέγχου είναι ένα άλλο τοξικό συναίσθημα. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο αισθάνεται ότι δεν έχει τον έλεγχο της ζωής του, ότι άγεται και φέρεται από διάφορες καταστάσεις χωρίς να έχει τη δύναμη να αλλάξει τη ροή των γεγονότων. Έτσι, το άτομο καθηλώνεται από το φόβο ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει μια κατάσταση, και λυγίζει κάτω από το βάρος του τοξικού αυτού συναισθήματος. Πράγματι, βέβαια, υπάρχουν γεγονότα τα οποία δεν μπορούμε να προβλέψουμε ή να ελέγξουμε (θάνατος, ασθένεια, άτυχες συγκυρίες), όμως μπορούμε να ελέγχουμε τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσουμε πρακτικά και συναισθηματικά. Τοξικό συναίσθημα είναι και η αίσθηση του ατόμου ότι το χειραγωγούν άλλοι και δεν του επιτρέπουν να έχει την ευθύνη της δικής του ζωής. Όταν κάποιος αισθάνεται ότι δεν έχει πρωτοβουλία, δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις σχετικά με τις επιθυμίες του και δεν χαράσσει ο ίδιος το μονοπάτι της ζωής του, κατακλύζεται από τοξικά συναισθήματα τα οποία τον μπλοκάρουν ακόμα χειρότερα. Η αυτολύπηση συγκαταλέγεται επίσης στα τοξικά συναισθήματα, διότι είναι μια περιοριστική στάση ζωής που επιδεινώνει την αρνητική διάθεση του ατόμου, ενώ παράλληλα το εμποδίζει να δει τον εαυτό του από μια πιο θετική σκοπιά και να θέσει σε λειτουργία τα θετικά του στοιχεία. Ο άνθρωπος που λυπάται τον εαυτό του βλέπει μόνο τα ελαττώματά του και δεν μπορεί να αποτιμήσει τα προτερήματά του. Το αποτέλεσμα είναι ότι έχει μια διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού του και το τοξικό συναίσθημα ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι για να αλλάξει την ψυχική του κατάσταση και τη ζωή του. Η ζήλια γι” αυτούς που έχουν όσα το άτομο δε διαθέτει ή η ζήλια γι” αυτά που θα ήθελε κανείς να έχει και δεν έχει είναι ένα ακόμα τοξικό συναίσθημα. Πολλές φορές ο άνθρωπος που ζηλεύει το κάνει από κεκτημένη ταχύτητα, δηλαδή με ασυνείδητο τρόπο, συγκρίνοντας τον εαυτό του με άλλους -και πάντα βγάζοντας τον εαυτό του ζημιωμένο. Οι άνθρωποι που αισθάνονται ζήλια σπάνια εκτιμούν τον εαυτό τους και αυτά που έχουν και διέπονται από την αίσθηση του ανικανοποίητου. Ξεκινάνε το κυνήγι του «καλύτερου» -οτιδήποτε και αν είναι αυτό- που έχουν ή είναι οι άλλοι, χωρίς αποτίμηση των δικών τους θετικών. Το αποτέλεσμα είναι ότι δηλητηριάζουν τη ζωή τους, αφού είναι καθηλωμένοι στη ζήλια και σπάνια προχωρούν να κατακτήσουν αυτό που επιθυμούν. Από πού προέρχονται τα τοξικά συναισθήματα; Αν προσέξει κανείς το καθένα από τα παραπάνω τοξικά συναισθήματα, που αποτελούν μάστιγες της ψυχολογικής ζωής, θα διαπιστώσει ότι όλα έχουν έναν κοινό παρονομαστή: προέρχονται από τον τρόπο σκέψης του ανθρώπου! Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, όλα τα παραπάνω τοξικά συναισθήματα είναι προϊόν σκέψης και δεν αποτελούν μια αυθόρμητη αντίδραση του οργανισμού (π.χ. φόβος μπροστά σε ένα φίδι) ή μια φυσική ανάγκη (π.χ. πείνα ή δίψα). Η σκέψη του ανθρώπου μπορεί να γίνει σύμμαχος ή εχθρός του. Στην περίπτωση των τοξικών συναισθημάτων το άτομο κάνει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω λάθη στον τομέα της σκέψης, η οποία τα δημιουργεί: Συγκρίνει τον εαυτό του με άλλους, όπου ο άλλος πάντα υπερτερεί Επιμένει στο παρελθόν (καλό ή κακό) και δεν επεξεργάζεται το παρόν Εμμένει στα λάθη της πατρικής του οικογένειας, θεωρώντας τα τροχοπέδη στην προσωπική του εξέλιξη (χωρίς να κάνει κάτι για να ξεφύγει από αυτά) Υιοθετεί τη διπολική σκέψη του στυλ άσπρο-μαύρο, αδυνατώντας να αντιληφθεί και τις ενδιάμεσες αποχρώσεις Δεν αντιλαμβάνεται την πιθανότητα να κάνει κάτι το ίδιο προκειμένου να αναστρέψει μια κατάσταση και να βοηθήσει τον εαυτό του Επιμένει σε αρνητικά στοιχεία και δεν μπορεί να κινητοποιήσει τις εσωτερικές θετικές του δυνάμεις Η λύση Όταν κάποιος βιώνει τοξικά συναισθήματα στη ζωή του και αισθάνεται μπλοκαρισμένος καλό είναι να κάνει στον εαυτό του ένα μεγάλο δώρο: να απαλλαγεί από αυτά και να τα αντικαταστήσει με θετικά συναισθήματα. Βέβαια, κάτι τέτοιο ακούγεται εύκολο στα λόγια, ενώ το πέρασμα στην πράξη είναι πιο δύσκολο. Η συμβολή του ψυχολόγου και της ψυχοθεραπείας είναι όμως καθοριστική: όταν το άτομο αποφασίσει να δουλέψει με έναν ειδικό πάνω στον τρόπο με τον οποίο βλέπει τα πράγματα και αλλάξει τη δομή της σκέψης του, τότε εύκολα μπορεί να απαλλαγεί από τα τοξικά συναισθήματα και να προχωρήσει στη ζωή του και τις σχέσεις του. karfitsa.gr
Via
